Δεν είναι εύκολο να εξηγήσει κανείς τι είναι η Mη Bία, μιας και στη ζωή μας κυριαρχεί η βίαιη συμπεριφορά. Έτσι, η Μη Βία, μια στάση ζωής που μας ευεργετεί, ακούγεται περισσότερο σαν θεωρητικό κατασκεύασμα παρά σαν κάτι που είναι πραγματοποιήσιμο στην καθημερινή ζωή μας.
Ας δούμε όμως πώς ζούμε.
Θα έλεγε κανείς ότι η βία στη ζωή μας έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ίσως αυτό είναι γεγονός σε ό,τι αφορά τη σωματική βία. Πραγματικά στη δική μας κοινωνία έχουμε πολλά χρόνια να ζήσουμε πόλεμο ή άλλο φαινόμενο μαζικής σωματικής βίας.
Η βία όμως ξεκινά από το μυαλό και περνά μέσα από την καρδιά. Και πόσο σκληροί είμαστε με το μυαλό μας και την καρδιά μας καθημερινά, αφού και τα δύο τα ποτίζουμε με τοξικές ποσότητες βίας. Πώς θα μιλήσουμε με τους ανθρώπους μας μέσα στο σπίτι; Πώς θα αντιμετωπίσουμε το διπλανό οδηγό στο δρόμο που οδηγεί με τρόπο που δε μας αρέσει ή πώς θα δεχτούμε τη μία ή την άλλη κακοτοπιά που μας επιφυλάσσει η ζωή σε κάθε στιγμή; Με θυμό, αγανάκτηση και μίσος; Αυτές είναι τοξίνες βίας για το μυαλό.
Παράλληλα, κάθε φορά που ανοίγουμε την τηλεόραση χορηγούμε μια τοξική δόση βίας κατευθείαν μέσα στην καρδιά μας. Ας είμαστε ειλικρινείς. Πιστεύει κανένας ότι ο συνεχής βομβαρδισμός με εικόνες ωμής και ψυχολογικής βίας θα αφήσει τον ψυχισμό μας ανέπαφο; Αν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε το βράδυ, καλό θα είναι να σκεφτούμε τον ποταμό βίας που επιτρέπουμε να εισέλθει στην καρδιά μας καθημερινά.
Η Μη Βία είναι η στάση ζωής που αποφεύγει τη βία. Για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί η ζωή είναι πολύ πιο όμορφη χωρίς βία. Τα επίπεδα του στρες είναι κατά πολύ χαμηλότερα και οι ανθρώπινες σχέσεις ανθούν. Δεύτερον, με τη Μη Βία γινόμαστε πολύ πιο αποτελεσματικοί σε κάθε πεδίο δραστηριότητας. Αυτό είναι το ευτυχές παράδοξο της Μη Βίας. Είναι παράδοξο ως προς τη βίαιη νοοτροπία που έχουμε φυσικά και όχι πραγματικά παράδοξο. Μεγαλώνουμε με τη νοοτροπία ότι, όταν θέλουμε κάτι, πρέπει να το πάρουμε με το ζόρι. Θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να κάνουμε χρήση βίας κάποιας μορφής. Αυτό μπορεί να είναι να βάλουμε τις φωνές, να απειλήσουμε ότι θα ακολουθήσουμε την τάδε ή τη δείνα νομική διαδικασία ή να προκαλέσουμε τη γένεση συναισθημάτων ενοχής, οίκτου ή φόβου στην άλλη πλευρά. Στην πράξη όμως αυτός είναι ο λιγότερο αποτελεσματικός τρόπος να πάρουμε αυτό που θέλουμε. Όταν πιέζουμε κάποιον ασκώντας βία πάνω του, είναι επόμενο ότι το άτομο αυτό θα κλείσει συναισθηματικά και θα αναπτύξει άμυνες. Έτσι αυτό που θα μας δώσει, αν μας το δώσει, δε θα είναι από καρδιάς και σε άμεσο ή απώτερο χρόνο θα μας βγει από τη μύτη.
Αντίθετα, ο άνθρωπος έχει ένα τεράστιο δυναμικό οικειοθελούς προσφοράς, το οποίο όταν ενεργοποιηθεί αποδίδει τα μέγιστα και μάλιστα προς όλες τις πλευρές, δηλαδή και σε αυτόν που ζητά και σε αυτόν που δίνει. Αυτό το δυναμικό ενεργοποιείται όταν ζητάμε πράγματα από τους άλλους χωρίς να απαιτούμε, δηλαδή τους δίνουμε τη δυνατότητα της επιλογής. Έτσι η συνδιαλλαγή, εκτός από αποτελεσματική, έχει και ευχάριστη επίγευση, σε αντιδιαστολή με τον εξαναγκασμό ή πειθαναγκασμό που αφήνει την πικρία της βίας.
Αν επομένως επιθυμούμε να ζούμε μια ζωή πιο ευχάριστη, ήρεμη και δημιουργική, καλό θα είναι να εντοπίσουμε και να εξαλείψουμε όσο μπορούμε τη βία από τη ζωή μας. Κι αν ακόμα ανήκουμε σε αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που μόνο με τη βία μπορούν να κατακτηθούν, ας περιορίσουμε λοιπόν τη βία σε αυτά τα πράγματα και μόνο, μέχρι η ζωή να μας αποδείξει ότι η βία δεν έχει θέση ούτε εκεί.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη η Μη Βία ως συμπεριφορά;
Όπως κάθε ουσιαστικός προσανατολισμός στη ζωή, έτσι και εδώ η δουλειά ξεκινά με τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Καθημερινά στη ζωή παίζονται μεταξύ ανθρώπων παιχνίδια εξουσίας. Οι άνθρωποι επιτίθενται ενεργειακά σε άλλους και η συνηθισμένη αντίδραση είναι μάχη ή φυγή ή και πάγωμα σκέψεων και συναισθημάτων. Η συμμετοχή σε αυτό το παιχνίδι αποτελεί είτε ενεργητική είτε παθητική πράξη βίας. Είναι γεγονός ότι, πέρα από την τροφή, χρειαζόμαστε να παίρνουμε ενέργεια για να ζήσουμε. Τη λαβαίνουμε από τον ήλιο, τη φύση, την πνευματική δουλειά και άπο άλλες πηγές. Μία από τις πιο βασικές πηγές όμως είναι και οι άλλοι άνθρωποι. Δε χρειάζεται όμως να τους κλέψουμε την ενέργεια ( όπου ενέργεια μπορεί να σημαίνει αγάπη, ενδιαφέρον, εκτίμηση, σεβασμό και όλα τα παρακλάδια της ζωτικής ανάγκης που έχει ένα βρέφος δηλαδή το χάδι). Μπορούμε να τους τη ζητήσουμε ( και όχι να την απαιτήσουμε ) την ενέργειά τους και έτσι να μοιραστούμε αμφότεροι τη νέα ενέργεια που γεννάται από αυτή την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ανθρώπων που έχουν ανοιχτή καρδιά. Αν απαιτήσουμε την ενέργεια των άλλων, δεν πρόκειται να πάρουμε και πολλά, μάλλον απλά θα ταλαιπωρηθούμε και εμείς και οι άλλοι.
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Μπορούμε αρχικά να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας και να διαπιστώσουμε αν συνηθίζουμε να κλέβουμε ενέργεια από άλλους. Αν το κάνουμε, καλό είναι να το σταματήσουμε και να μάθουμε να τη ζητάμε. Σύντομα διαπιστώνει κανείς ότι ακόμη κι άν
ένα άτομο δε θέλει να μοιραστεί την ενέργειά του με εμάς, κάποιος άλλος θα βρεθεί. Παράλληλα, μπορούμε να παρατηρήσουμε το πώς οι άλλοι άνθρωποι προσπαθούν να κλέψουν τη δική μας ενέργεια και το πώς εμείς αντιδρούμε. Ανταποδίδουμε με μάχη, φυγή ή μήπως παγώνουμε σαν χιονάνθρωποι;
Η λύση είναι η μη συμμετοχή. Δε συμμετέχουμε σε αυτό το παιχνίδι, αλλά αντίθετα εστιάζουμε στη δική μας ανάγκη. Διαφορετικά αγόμαστε και φερόμαστε από την ανάγκη κάποιου άλλου και συρόμαστε σε ένα παιχνίδι που δεν ευνοεί κανέναν. Άρα δε συμμετέχουμε. Δεν είναι πάντα εύκολο και χρειάζεται εξάσκηση, αλλά γίνεται και αξίζει και τον κόπο. Είναι ένα από τα σημαντικότερα δώρα που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας.
Ένας από τους προφήτες της Μη Βίας είναι φυσικά ο Γκάντι. Δίδαξε την αποτελεσματικότητα μέσω της μη συμμόρφωσης και όχι της ανταποδοτικής βίας. Είναι και ο πατέρας μίας από τις αγαπημένες μου ρήσεις: “Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δείς στον κόσμο”. Μη συμμόρφωση λοιπόν και όχι βία.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βρεθώ πχ στα διόδια, ας θυμηθώ τα εξής:
α) Το αν θα πληρώσω ή σηκώσω τη μπάρα είναι δική μου επιλογή και, αν κάνω κάτι που δε θέλω, ασκώ βία στον εαυτό μου.
β) Η μη συμμόρφωση στο τέλος των διοδίων είναι Μη Βίαιη πράξη. Αντίθετα η καταστροφή της μπάρας, η αναίδεια, το βρίσιμο προς τον υπάλληλο, οι τσαμπουκάδες και οι σκληροί χαρακτηρισμοί είναι πράξεις βίας (και συνεπώς θα μου βγουν ξινές).
Ενδιαφέρον υλικό για τα πιο πάνω θα βρείτε:
Στο ιστολόγιο για τη Μη Βίαιη Επικοινωνία: http://nvcgreece.blogspot.com/
Στο δημοφιλές μυθιστόρημα "Ουράνια Προφητεία"
Στο κλασικό βιβλίο ψυχολογίας "Παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι", του Έρικ Μπέρν
Γιώργος Τσιτσιρίγκος
dasos22350@gmail.com
Γιώργος Τσιτσιρίγκος
dasos22350@gmail.com
